Albiste honek merkatuak astindu ditu, eta kate efektua eragiteko mehatxua egin du: Donald Trump AEBko presidenteak inportazioen muga-zerga berriak iragarri ditu: % 125 igo dira produktu txinatarrak, eta % 10 orokorra errepresaliarik hartu ez duten gainerako herrialdeen produktuak. Iragarpenak berehalako ondorioak izan ditu dagoeneko: burtsaren aldakortasun handia, tentsio diplomatikoak eta muga-zergen zati bat aplikatzeko “etenaldi” estrategiko bat, analista batzuek hasierako igoeraren ondoren merkatuak lasaitzeko saiakeratzat jotzen dutena.
Baina, titularrez eta zifra makroekonomikoez haratago, galdera batzuk egin behar dizkiogu geure buruari: Nola eragiten digu horrek kontsumitzaile garen aldetik? Nabarituko al da erosten dugunaren prezioan?
Zer iragarri du zehazki Donald Trumpek?
Joan den apirilaren 2an, Trumpek muga-zergak berriro ezartzeko eta handitzeko plana iragarri zuen. Tarifa horiek honako hauei eragingo liekete:
- Inportazio guztiei % 10eko zerga orokorra ezarri zaie.
- Txinatik datozen produktuei % 125eko muga-zerga ezarriko zaie, apirilaren 9an iragarritako azken doikuntzaren ondoren.
- Produktu teknologiko eta estrategikoetarako neurri gehigarri espezifikoekin.
Hala ere, apirilaren 9an, Trumpek berak 90 eguneko “etenaldia” iragarri zuen herrialde gehienei — Txinari izan ezik — muga-zergak ezartzeko, “jendea urduri jartzen hasia” zela argudiatuta. Epe horretan, Estatu Batuek aldebiko merkataritza-akordioak negoziatuko dituzte bilera zuzena eskatu duten 75 herrialde baino gehiagorekin.
Oraindik aplikatu ez diren arren, iragarpen soilak kate-erreakzioa eragin du merkatuetan, eta enpresak eta gobernuak kontu handiz mugitzen hasi dira.
Izan ere, merkatuen erantzuna berehalakoa izan da: nazioarteko burtsek behera egin dute, batez ere sektore teknologiko eta logistikoetan, eta tentsioak izan dira Txina bezalako herrialdeekin, dagoeneko errepresalia komertzialekin mehatxatu baitute.
Zergatik erabaki honek eragina izan dezake hemen ordaintzen duzunean?
Ekonomia globalaz ari garenean, dena konektatuta dago. AEBek muga-zergak igotzea bezalako erabakia ez da bere mugen barruan geratzen: nazioarteko merkataritzari, merkatuen konfiantzari, fluxu logistikoei eta enpresa askoren ekoizpen-kostuei… eragiten die, hemen ere jarduten baitute.
Jar ditzagun adibideak hobeto ulertzeko:
- Espainiako enpresa batek etxetresna elektriko txikiak egiteko osagaiak inportatzen baditu Txinatik, eta osagai horiek garestitu egiten badira, azken kostua igo egingo da.
- Supermerkatu-kate batek EBtik kanpoko elikagaiak edo ontziratutako produktuak inportatzen baditu, hornidurarik eza edo prezioen igoera gerta daiteke merkataritza-harreman horiek hausten badira.
- Burtsa kolokan badago, enpresa askok erreakzionatzen dute ekoizpena, inbertsioak edo langileak murriztuz. Eta horrek eragina izan dezake gure enpleguetan, gure hipoteketan edo gure aurrezkietan.
Horregatik, “zifra handiez” ari garela dirudien arren, ondorioak azken kontsumitzailearengana iristen dira. Zuzenean edo zeharka.
Zer eragin izan dezake horrek eguneroko kontsumoan?
Muga-zergek inportatutako produktuak garestitzen dituzte, askotan azken kontsumitzaileak ordaintzen duen gainkostua gehitzen dutelako. Plan horiek aurrera jarraitzen badute, arroparen, teknologiaren, etxetresna elektrikoen, jostailuen, elikagaien edo erregaien prezioek gora egin dezakete. Bereziki, Asia edo AEBetako ekoizpenaren mende daudenak.
Eta ez inportazioetan bakarrik: tentsio komertzialak edo lehengaien krisiak badaude, baliteke hornidurarik eza, entregetan atzerapenak edo eskaintza txikiagoa egotea, eta horrek berriro ere gorantz presionatzen ditu prezioak.
Erregaien eta petrolioaren deribatuen kasuan, nazioarteko tentsioek eragina izan dezakete petrolio gordinaren prezioan eta petrolio hori garraiatzen duten kate logistikoen egonkortasunean, eta horrek hainbat produktu garestituko lituzke, hala nola gasolina, gasolioa edo salgaien garraioa.
Nahiz eta une honetan herrialde gehienak aldi baterako salbuetsita egon “muga-zergen etenaldiari” esker, Txinaren kasua — % 125eko arantzelarekin — bereziki kezkagarria da hornikuntza-kate globaletan duen funtsezko paperagatik.
Zein sektoreri eragingo die gehien?
- Teknologia eta elektronika: Mugikorrak, kontsolak, osagaiak… marka handi askok egiten dute Txinan. Edozein muga-zergak eragina izango du azken prezioan edo erabilgarritasunean.
- Elikadura eta edariak: Europak murrizketak izan zituen ardo, gazta edo oliba olioaren esportazioetan 2019an. Arriskua errepikatu egiten da, eta ekoizleei eta, ondorioz, kontsumitzaileei eragiten die.
- Moda eta kontsumo azkarreko produktuak: Produkzio deslokalizatua duten ehun-kateen kostuak handitu eta dendara eraman daitezke.
Zer egin dezakegu kontsumitzaile garen aldetik?
Erabaki horiek oso urrun hartzen badira ere, ondorioak hurbil sentitu ahal dira. Horregatik, EKA/ACUVetik hau gomendatzen dugu:
- Informatu erosi aurretik: Berrikusi produktuen jatorria. Batzuetan, marka lokalak edo europarrak aukeratzeak gainkostuak saihets ditzake.
- Planifikatu erosketa garrantzitsuenak: Teknologia edo balio jakin bateko produktuak erosteko asmoa baduzu, aurreratu igoerarik ez izateko.
- Balioetsi kontsumo kontzientea: erosten duzuna birpentsatzea, berrerabiltzea, konpontzea edo partekatzea testuinguru aldakor batera egokitzeko modu adimentsua izan daiteke.
- Erreklamatu zure eskubideak: prezioak justifikaziorik gabe igotzen badira edo eskaerekin arazoak badaude, gogoratu kontsumitzaile gisa dituzun eskubideek indarrean jarraitzen dutela.
Laburbilduz…
Trumpek iragarritako muga-zerga berriak ez dira gai geopolitiko bat soilik: zure poltsikoari zuzenean eragin diezaiokete. Prezioen igoera, produktu garestiagoak, kontsumorako tentsioak… Ziurgabetasuna mahai gainean dago, bai. Eta herrialde batzuentzat “etenaldi” tenporal bat egon arren, arriskuak ezkutuan jarraitzen du eta ekonomia globalaren gaineko ondorioak nabaritzen ari dira.
Baina informazioarekin, plangintzarekin eta kontzientziarekin, hobeto molda gaitezke eta gure eskubideak babestu.
EKA/ACUVen, bitartean, eszenatoki horren bilakaeraren zain egongo gara, erabaki informatuak, arduratsuak eta egungo testuingurura egokituak hartzen laguntzeko.